Көндәшлек - алгарыш нигезе, яки НЕФАЗ Алтын Аҗдаһага каршы

Татар җитәкчеләре, күпме генә чит илләрдә йөреп тә шуны аңлый алмыйлар: үсешнең төбе - көндәшлек, ә беренче чиратта исә бу икътисад һәм эшмәкәрлеккә кагыла. Дөресен расларга кирәк, бу яктан Татар җитәкчеләре, Рус коллегаларыннан әллә ни калышмый. Инди ничәмә-ничә мәкалә, ничәмә-ничә китап язылды глобализасия һәм дөньякүләм көндәшлек артуы турында. Бу ике калып җитәкчеләр һаман да иске заман фикерләре белән йөри бирә. Инде күптән инанырга вакыт: Русия һәм, шул исәптән, Татарстан җирлегендә масса-күләм тауар җитештерү, чит ил компанияләре белән чагыштырганда, табышлы була алмый, аны әлегә хәтле тоткарлаучы (protective) дөһүлия (tariff) гена кичектереп килде. Вакыт үтү белән, һәм Русия Бөтендөнья Сәүдә Оешмасына кергәч, бу дөһхлияләр юкка чыгачак һәм җирле җитештерүчеләр, банкротлыктан башка чыгыш таба алмаячак. Аеруча, Русия көнкүреш тауарларының искиткеч түбән сыйфатын исәпкә алганда. Шулай итеп, ясалма рәвештә әлегә хәтле тотылган дөһүлияләр илнең болай да эффектив булмаган оешмаларын саклап калуга гына ярдәм итә, яңа, көндәшлеккә каршы тора алучыларының пәйдә булувын шактый кичектерә.

Соңгы араларда КАМАЗ кызы НЕФАЗ оешмасының продуксияен сатып алудан туктау турындагы гайбәтләр тарала башлады. Бу хәл, алда әйтеп үтелгән глобализасия шәлкеменең бер сыйфаты. Чөнки НЕФАЗ автобусларына көндәш булып башка Русия яки Украина заводларында җитештерелгәннәре түгел, ә бәлки Кытайдан кертлегән Алтын Аҗдаһадыр. Соңгысы НЕФАЗдан бернәрсәсе белән дә диярлек аерылмый, һәм шул ук вакыттта, Кытай тауарларына хас булганча, чагыштырмача түбән бәягә хәттин ашкан өстәмә опсияләр тәкъдим итә. Дәүләт оешмалары тарафыннан басым булмаган очракта (ышынасы килә) шәхси эшмәкәрәләр һәм автобус компанияләре кайсы автобусны алуы ачык. Шулай итеп, үзебезнең җитештерү берләшмәсе, үзгәрешләрне күзалламай яки күзалларга теләмәү сәбапле, көндәшлектә отттырырга мәҗбүр булачак. Бик аяныч!